Piekło i niebo

Ze wszystkich nacji, które spotkaliśmy w ciągu ostatnich 3 miesięcy, kmerowie są najpogodniejsi. Codziennie widzimy setki uśmiechow, dziesiatki razy slyszymy 'how are you' (często też tuk-tuk sir chwilę potem, ale też w sposob umiarkowanie natarczywy). Wszędzie jest po prostu pełno biegających bosych dzieciaków, które niemiłosiernie męczą pokornych rodziców. Widzimy jak mężczyźni żartują i śmieją się (co znowu w Azji nie jest częste). Zdarza się, że próbuja też nas wkrecać jak wtedy kiedy pracownik dworca autobusowego oznajmilmi z zartoskaną miną , że 'bus go today before', po czym widząc przerażenie na naszych twarzach szeroko się uśmiechnął uspokajając "no problem, bus come 10 minutes". Tak jak wszędzie namawiają nas na zakupy, ale znowu jest w tym umiar i szczerość, gdy otwarcie przyznają, żę potrzebują money. W czasie upału drzemią w cieniu w przydrożnych hamakach. Są pogodni i wyluzowani, chociaż ich sytuacja materialna pozostawia bardzo dużo do życzenia. To zdecydowanie inna mentalność niż Wietnamczycy czy Chińczycy, przykładający bardzo duże znaczenie do tego jak wypadną i ile zarobią. Trudno dobrze uchwycić mentalność Kmerow, ale powiedzialbym, że są trochę rasta.



Można zgadywać skąd u tych ludzi taka pozytywna energia pogoda ducha. Może to ciepła i przyjazna pogoda? Może to dzięki przesłodkim ananasom, papayom i kokosom, ktorych tutaj w brud? Moze w tak młodym społeczenstwie bardziej udziela się dziecięca radość życia? W każdym razie miło patrzeć na taki naród, który pomimo biedy idzię przez życie pogodny.

Są jednak takie miejsca w Kambodży gdzie beztroski uśmiech obserwatora zastyga na ustach, a w sercu pojawia się przerażenie. Tak jest na polach śmierci, kiedy przyglądając się przepięknemu tropikalnemu motylowi dostrzegasz bielące się w trawie zeby, tak jest kiedy słyszysz, że wspaniałe drzewo na skraju rowu służylo jako pieniek do roztrzaskiwania miękich główek niemowlaków, tak jest kiedy na cichym, zalanym słoncem dziedzincu byłej szkoły czytasz do czego 30 lat temu wykorzystywano drążki gimnastyczne. Nagle uświadamiasz sobie, że w naszych czasach, w cieniu tych samych palm, wśrod takich samych najsłodszych owoców i najpiekniejszych motyli, Ci pogodni uśmiechnięci ludzie zrobili sobie piekło. Dzieci wyrywały palce dorosłym, sierpy rozpruwały tchawice, sale szkolne wypełniły się skowytem, ofiary dogorywały w rowach palonego wapna. A nad tym wszystkim szumiały palmy, latały motyle, a w słońcu dojrzewały kokosy.